Celem Polskiego Towarzystwa Dendrologicznego jest zrzeszanie osób zainteresowanych szeroko rozumianą dendrologią, pogłębianie oraz upowszechnianie wiedzy na temat biologii, ekologii i uprawy roślin drzewiastych, a także inicjowanie i prowadzenie zespołowych badań naukowych w tej dziedzinie. Do udziału w pracach Towarzystwa zapraszamy wszystkich miłośników drzewoznawstwa, zarówno zawodowo, jak i amatorsko związanych z różnymi aspektami znajomości problematyki drzew i krzewów, dotyczącymi między innymi ich ochrony, wartości użytkowych i kulturotwórczych.
Do podstawowych form działalności Polskiego Towarzystwa Dendrologicznego należą:
- seminaria naukowe – regularne spotkania (3-4 razy w roku) grup zainteresowań lub sekcji poświęcone wymianie myśli, doświadczeń i poglądów na tematy dotyczące aktualnej problematyki badań dendrologicznych;
- zjazdy i konferencje naukowe – Walne Zgromadzenia Towarzystwa odbywane co cztery lata, połączone z ogólnokrajowymi lub międzynarodowymi sympozjami, stanowiącymi forum prezentacji i wymiany informacji naukowej;
- szkolenia dendrologiczne przeznaczone dla różnych grup odbiorców, na poziomie podstawowym dla uczniów szkół i studentów (np. „Rozpoznawanie krajowych drzew i krzewów”) lub na poziomie specjalistycznym dla geobotaników i innych specjalistów (np. „Rozpoznawanie gatunków trudnych pod względem systematycznym takich, jak jeżyny, wierzby”, „Identyfikacja gatunków drzew na podstawie cech drewna, owoców, nasion, pyłku itp.”) albo dla zainteresowanych uprawą roślin ozdobnych, zakładaniem ogrodów i arboretów (np. „Nowe lub rzadkie i ciekawe odmiany krzewów”, „Zasady tworzenia i prowadzenia kolekcji dendrologicznych” czy „Nowoczesne metody rozmnażania drzew i krzewów”);
- prezentacje interesujących obiektów dendrologicznych – wyprawy do najciekawszych rezerwatów i parków narodowych, arboretów, parków oraz szkółek w kraju i za granicą,
- wyjazdy studyjne do krajowych i zagranicznych placówek naukowych i edukacyjnych zajmujących się badaniami, dydaktyką i popularyzacją wiedzy w zakresie dendrologii;
- inwentaryzacja oraz obejmowanie patronatem ginących i zagrożonych obiektów dendrologicznych, np. parków, zabytkowych alei, drzew pomnikowych, zbiorów zielnikowych i kolekcji próbek drewna;
- popularyzacja dendrologii w społeczeństwie – organizacja ogólnodostępnych wykładów, odczytów i wystaw;
- doradztwo w zakresie uprawy oraz pielęgnacji drzew i krzewów;
- wydawanie czasopism oraz książek naukowych, popularnonaukowych i popularnych o tematyce dendrologicznej;
- opracowywanie ekspertyz dotyczących drzew i krzewów;
- prowadzenie konkursów wiedzy dendrologicznej;
- przyznawanie świadectw jakości i wyróżnień ogrodom i kolekcjom roślin;
- gromadzenie zbiorów dendrologicznych.
Serdecznie zapraszamy do członkostwa w Towarzystwie! Wszystkich zainteresowanych prosimy o zapoznanie się z informacjami zawartymi w zakładce „Zostań członkiem” oraz wypełnienie formularza.
Władysław Danielewicz
Historia PTD
Polskie Towarzystwo Dendrologiczne powstało we Lwowie, w 1924 roku. Pierwsze spotkania entuzjastów zawiązania jakiegoś stowarzyszenia miłośników drzew i krzewów odbyły się 22 stycznia i 25 lutego, w Zakładzie Botaniki Lasowej Politechniki Lwowskiej, gdzie pracował inicjator powołania Towarzystwa, dr Szymon Wierdak. Po zawiązaniu PTD Zakład stał się oficjalną siedzibą Towarzystwa. Założycieli PTD było kilkunastu: Adolf Beinlich, dr Julian baron Brunicki, Kazimierz Brzeziński, Stanisław hrabia Dzieduszycki, Stanisław Golczewski, prof. Seweryn Krzemieniowski, Andrzej i Stefan Makowieccy, Kazimierz i Stanisław Piątkowscy, Eugeniusz Poluszyński, Walery Swiderski, Jan Szczygielski, dr Szymon Wierdak, dr Tadeusz Wilczyński , Antoni Wróblewski i Adam Younga. Władze lwowskie zatwierdziły Statut PTD 7 grudnia 1924, i to jest oficjalna data powstania Towarzystwa. Zaraz potem statut wydrukowano w formie jednokartkowej ulotki, wydano też w ten sam sposób odezwę, która wzywała do wstępowania w szeregi Towarzystwa. Polskie Towarzystwo Dendrologiczne było otwarte dla wszystkich, którzy byli miłośnikami, kolekcjonerami, znawcami lub badaczami drzew, krzewów i bylin. Celem PTD było „badanie drzew, drzewostanów, krzewów i bylin pod względem naukowym, użytkowym i zdobniczym oraz ich ochrona; szerzenie zamiłowania i wiadomości o ich życiu, hodowli oraz użytkowaniu w ogrodzie i lesie”. Środki, które miały urzeczywistniać założone cele, określono następująco: „Poznawanie, inwentaryzowanie
i opiekowanie się istniejącymi w Polsce parkami, ogrodami, cmentarzami, alejami, naturalnymi zbiorowiskami roślinnymi i pojedynczymi ważnymi roślinami. Tworzenie arboretów i ogrodów dendrologicznych oraz stacyj doświadczalnych w różnych dzielnicach i stanowiskach klimatycznych Polski. Zakładanie muzeów, bibliotek i czytelń, urządzanie wycieczek, odczytów i publikowanie wyników pracy oraz wiadomości z dendrologii. Utrzymywanie stosunków (wymiana roślin, nasion, publikacyj itp.) z Towarzystwami pokrewnych celach w kraju i zagranicą, ułatwianie członkom nabywania dzieł naukowych, roślin i nasion”. Towarzystwem kierował zarząd (prezes, dwu jego zastępców i ośmiu członków), przy czym kadencja prezesa trwała tylko rok, a i połowa członków zarządu i jeden wiceprezes podlegali co roku nowemu wyborowi. Towarzystwo wprowadziło poza członkostwem zwyczajnym członkostwo dożywotnie, honorowe i korespondencyjne (dla wybitnych dendrologów spoza granic Polski). Walne zebranie członków PTD zwołano na 20 lutego 1925 r., wybrano wówczas pierwsze władze w osobach dr. Bolesława Orzechowicza (prezes), prof. Piotra Hosera i prof. Stanisława Sokołowskiego (dwaj zastępcy prezesa) oraz Stanisława hrabiego Dzieduszyckiego, Augusta hrabiego Krasińskiego, Stefana Makowieckiego, Stefana Piątkowskiego, dr. Władysława Szafera, Adama Youngi, dr. Tadeusza Wilczyńskiego i dr. Szymona Wierdaka. Ten ostatni został redaktorem wydawnictwa PTD, „Rocznika”, i był nim aż do pierwszych lat powojennych. Zasadniczym – a najprawdopodobniej i jedynym – polem działalności PTD przed II wojną była praca edytorska, wydawanie „Rocznika Polskiego Towarzystwa Dendrologicznego”. Autorami byli tej miary uczeni co Konstanty Stecki czy Hanna Czeczottowa. Wyszło sześć zeszytów: w 1926, 1928,1930, 1931, 1933 i 1935 roku (nie był to więc de facto rocznik!), nakład ostatniego, siódmego zeszytu zniszczyli we Lwowie jesienią 1939 r. sowieci. Wydawano też drobniejsze druki, na przykład pocztówki informacyjne. Po okupacyjnej przerwie działalność wznowiono w połowie 1948 r., by już w dniach od 31 października do 2 listopada zorganizować w Kórniku pierwszy powojenny zjazd PTD. Prezesem wybrano teraz prof. Władysława Szafera, jego zastępcą i redaktorem wydawnictw został dr Roman Kobendza, sekretarzem dr Stefan Ziobrowski, skarbnikiem dr Andrzej Środoń, a członkami dr Stefan Białobok, Stefan Macko, prof. Wiktor Schramm, dr Konstanty Stecki i doc. Stanisław Tyszkiewicz. Kolejny zjazd miał miejsce już po roku, od 27 do 29 września 1949 r., w Tułowicach. Polskie Towarzystwo Dendrologiczne liczyło wtedy już ponad 150 członków, ale (był to najciemniejszy czas stalinizmu w naszym kraju) nad niezależnym stowarzyszeniem, zrzeszającym tak jak przed wojną wielu uczonych, arystokratów i właścicieli parków, zaczęły się zbierać czarne chmury. Całkiem jawne i coraz silniejsze naciski władz, by PTD rozwiązać i inkorporować do Polskiego Towarzystwa Botanicznego, trwały rok. Już jesienią 1949 r. ministerstwo oświaty w specjalnym piśmie odmówiło PTD prawa do samodzielnego istnienia, żądając fuzji z Polskim Towarzystwem Botanicznym. Na początku stycznia 1950 r. PTB powołało więc do życia Komisję Dendrologiczną (istnienia sekcji statut PTB nie przewidywał), która miała działać do czasu powstania właściwej Sekcji Dendrologicznej. Komisja pozostała jednak ciałem martwym. W końcu, w czasie walnego zgromadzenia Polskiego Towarzystwa Botanicznego (odrębnej, innej przecież, choć bratniej organizacji!), 10 września 1950 r. we Wrocławiu, prezes Władysław Szafer rozwiązał, pod naciskiem władz komunistycznych, Polskie Towarzystwo Dendrologiczne, łamiąc takim trybem rozwiązania organizacji nie jeden a kilka punktów statutu PTD. W myśl litery statutu PTD organizacja ta nie została nigdy rozwiązana. Siódmy „Rocznik Polskiego Towarzystwa Dendrologicznego”, gotowy już w postaci korekty drukarskiej, ukazał się ze zmienioną w ostatniej chwili stroną tytułową i inną okładką, jako siódmy (!) „Rocznik Sekcji Dendrologicznej PTB”. Rozwiązanie PTD budziło silne opory jego członków. Do Sekcji Dendrologicznej PTB, której zorganizowanie zlecono Romanowi Kobendzy, zapisało się zrazu tylko szesnaście osób, w tym tylko jedna z władz PTD, dopiero co przecież wybranychw Kórniku i Tułowicach. Przez kilka lat tak zrzeszeni dendrologowie stosowali swoistą obstrukcję formalną: zapisywali się do Sekcji (była to zresztą pierwsza sekcja w ramach Polskiego Towarzystwa Botanicznego), ale nie wstępowali do samego PTB. Na przełomie 1955 i 1956 roku zarząd PTB zmusił wszystkich „sekcjonistów” do porzucenia mrzonek i zapisania się do nadrzędnej organizacji. Dendrologowie próbowali protestować i wywalczyć na powrót choćby częściową niezależność, szczególnie w czasie październikowej odwilży politycznej, czynił to na przykład prof. Alfons Zielonko, prof. Tadeusz Gorczyński, dr Tadeusz Szymanowski, dr Stefan Białobok. Odtworzenie Polskiego Towarzystwa Dendrologicznego nastąpiło w 2009 r. Już na zjeździe Sekcji Dendrologicznej PTB w Szklarskiej Porębie w czerwcu 2008 r. grupa dendrologów (Piotr Banaszczak, Jacek Borowski, Jakub Dolatowski, Hanna Grzeszczak-Nowak, Ewa Jerzak, Marcin Kubus, Piotr Muras, Tomasz Nowak, Bronisław Jan Szmit i Jerzy Tumiłowicz) przedstawiła list intencyjny w sprawie reaktywowania PTD. Zebranie założycielskie PTD odbyło się 24 stycznia 2009 r., we Wrocławiu, w Ogrodzie Botanicznym. Statut odtworzonego Towarzystwa, którego siedzibą jest Wrocław i jego Ogród Botaniczny, został zatwierdzony przez sąd rejonowy dla Wrocławia-Fabrycznej 12 sierpnia 2009.
Jakub Dolatowski